Wie het woord werkstress of werkdruk hoort, denkt al gauw aan ‘te veel werk’. Maar dat is slechts een van de mogelijke oorzaken. Werkstress ontstaat evengoed door te weinig uitdaging, gebrek aan waardering, onveiligheid of een botsing van waarden en normen. Om maar wat te noemen.
De twaalf ingrediënten van werkstress zijn:
- machteloosheid (geen invloed hebben op werktempo, werkomstandigheden en werkinhoud; onzekerheid over de toekomst)
- inadequateof onvoldoende informatieom je werk goed te kunnen doen, onduidelijke taakomschrijving
- conflicten
- ondermijnende collegiale verhoudingen
- overbelasting (zoals te veel werk om dit in de beschikbare tijd goed te kunnen doen, veel overwerk, geen of geringe pauzemogelijkheden, thuis werk niet kunnen loslaten)
- onderbelastingen verveling (werk dat niet aansluit bij je capaciteiten, te weinig werk, geen uitdaging in je werk meer zien, geen ontwikkelmogelijkheden)
- slechte feedback, slechte leidinggevenden
- straf (geen waardering, de schuld krijgen van andermans fouten, onder een loep liggen, geen steunen/of alleen maar kritiek horen)
- vervreemding (je werk is bijvoorbeeld dusdanig veranderd dat je je hart er niet meer in kwijt kunt, je werkt geïsoleerd, je voelt je geen onderdeel van de organisatie)
- dubbelzinnigheid (tegenstrijdige opdrachten of onverenigbare eisen)
- gebrek aan beloning (voldoening, salaris, secundaire arbeidsvoorwaarden)
- waardeconflicten
Wel of niet te beïnvloeden?
Onderscheid vervolgens wat wel en wat niet te beïnvloedenis. Neem overbelasting, een veel voorkomende stressfactor bij zorgprofessionals. Dan kun je het volgende doen:- zorgen dat je –misschien tijdelijk -minder werk op je bordje krijgten hierover overleggen met bijvoorbeeld maten of een opleider (bij aios)
- (korte) pauzemogelijkheden bespreken (iets meer lucht in je agenda)
- anders omgaan met werk (verantwoordelijkheden daar laten waar ze horen en niet direct werk van een ander overnemen, de lat wat lager leggen waar dat kan en wat sneller tevreden zijn, grenzen beter bewaken)
- leren hulp vragen en delegeren, je kwetsbaarder durven opstellen
- werken aan persoonlijke efficiency (timemanagement)
- meer halen uit de samenwerking
Actie of acceptatie
Last van langdurige stress? Onderzoek wat er loos is. Loop de lijst met de twaalf stressfactoren bij langs: hoeveel speelt er en in welke mate ervaar je dit als probleem? Kijk vervolgens wat wel en niet beïnvloedbaar is. Beïnvloedbaar? Bepaal wat je wilt bereiken en welke actie je kunt en wilt ondernemen. Niet beïnvloedbaar? Kijk of je er anders mee om kunt gaan (een coach kan dan nuttig zijn) zodat je je er niet zo door laat meeslepen (acceptatie!). Of concludeer dat jij en je werk en/of werkomgeving helaas minder goed matchen (zeker als je meerdere van de twaalf factorenherkent) en zoek daar een oplossing voor. Zo besloot een waarnemend huisarts haar huisartsenvak te combineren met een eigen bedrijf in tweedehands spullen. Zo werd ook het huisartsenvak voor haar opeens weer een stuk leuker.TEKST: Sandra Sanders, COACH EN TRAINER OP HET GEBIED VAN STRESS-EN BURN-OUTKLACHTE